Cứ đến mùa tuyển sinh đại học, nhiều bạn trẻ lại lúng túng trước việc sẽ chọn ngành học và trường nào để thi. Đây không chỉ là nỗi băn khoăn cá nhân mà còn là vấn đề có tác động sâu rộng đến chất lượng đào tạo, nguồn nhân lực và năng suất lao động của xã hội.
Thực trạng chọn nghề của giới trẻ hiện nay
Chọn nghề hay đi tìm sứ mệnh nghề nghiệp là một công việc lâu dài, khó khăn và không hề đơn giản. Nó đòi hỏi mỗi cá nhân phải dành nhiều thời gian, tâm sức để tìm hiểu và lựa chọn ra một lĩnh vực nghề nghiệp mà bản thân có nhiều cơ hội để theo đuổi, phát triển và mang lại niềm vui, niềm hạnh phúc trong cuộc sống.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc chọn nghề của các bạn học sinh hiện nay mang nặng tính thực dụng như: nghề nghiệp này có dễ xin việc làm hay không, có thu nhập cao hay không, được làm việc ở thành phố hay không… mà ít người chú ý tới nội dung, ý nghĩa và giá trị xã hội của nghề nghiệp cũng như sự phù hợp của nghề nghiệp với xu hướng, nguyện vọng của bản thân.
Một nghiên cứu gần đây thực hiện ở sinh viên năm thứ nhất tại một số trường đại học đã cho thấy kết quả đáng báo động:
- 65,4% sinh viên chưa hiểu hết về mục đích, ý nghĩa của ngành học mình lựa chọn
- 50,8% không biết học xong ra làm việc gì và nơi nào tuyển dụng
- 75,6% sinh viên ít thoả mãn với sự lựa chọn của mình
- 32,4% sinh viên muốn được thi lại vào năm sau
Nhiều sinh viên thậm chí thừa nhận rằng “vào học rồi em mới biết mình không hợp” – minh chứng cho thực tế đáng buồn là có một tỉ lệ khá lớn các bạn trẻ đã không chọn được đúng nghề như mong muốn của bản thân.
Những sai lầm phổ biến trong việc chọn nghề
Có thể thống kê một số sai lầm thường gặp trong việc lựa chọn nghề của học sinh hiện nay như sau:
Thứ nhất, chọn nghề vì lý do kinh tế, đặt nặng giá trị kinh tế. Nhiều bạn học sinh chấp nhận từ bỏ lĩnh vực nghề nghiệp mà mình yêu thích để lựa chọn một ngành học khác với suy nghĩ ngành học này ra trường dễ xin được việc hơn, thu nhập cao hơn.
Thứ hai, giữ quan niệm xưa cũ, lạc hậu về giá trị bằng cấp. Nhiều bạn trẻ cho rằng nghề đào tạo ở bậc đại học thì dễ xin việc hơn nghề đào tạo ở bậc trung cấp. Thậm chí, nhiều bạn còn cảm thấy xấu hổ và thất bại khi phải học trung cấp hay ở những cơ sở đào tạo nghề.
Tuy nhiên, thế giới việc làm ngày nay đã mở rộng với nhiều ngành nghề khác nhau, mỗi ngành nghề lại đòi hỏi trình độ chuyên môn đào tạo riêng. Thực tế trong nền kinh tế hiện nay, nhu cầu nhân lực lao động trực tiếp qua đào tạo nghề ngày càng nhiều, do đó những bạn học trung cấp lại có nhiều cơ hội được làm việc đúng chuyên môn cũng như có cơ hội khẳng định bản thân hơn những sinh viên tốt nghiệp đại học.
Thứ ba, chọn nghề theo sự thành công của người thân. Đây là một trong những sai lầm thường gặp ở những học sinh đang sống trong gia đình mà có cha mẹ, người thân thành đạt trong xã hội. Cha mẹ và ngay cả bản thân các em cũng mong muốn được tiếp nối truyền thống gia đình, nhưng các bạn không biết rằng mỗi người có một năng lực, sở trường, tính cách riêng. Vì thế, nghề này mang lại sự nghiệp cho người này nhưng chưa chắc sẽ giúp cho người khác thành công.
Thứ tư, chọn nghề hời hợt, sơ sài theo kiểu “nước đến chân mới nhảy”. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới những thất bại nghề nghiệp sau này. Nhiều bạn học sinh ngay đến năm lớp 12 cũng chưa tìm hiểu và quyết định lựa chọn một lĩnh vực nghề nghiệp để theo đuổi. Các em cho rằng việc học tập mới là quan trọng, học càng tốt thì càng có nhiều cơ hội để thi vào các trường đại học mà không hiểu rằng khả năng học tập chỉ là điều kiện ban đầu. Sau này khi ra trường, việc có phát huy được những kiến thức đã học hay không lại cần có sự phù hợp giữa yêu cầu nghề nghiệp và năng lực, phẩm chất, sở thích của các em.
Việc chọn đúng nghề không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân mà còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và năng suất lao động cho xã hội. Các bạn trẻ cần dành thời gian tìm hiểu bản thân, tìm hiểu ngành nghề và đặc biệt là sự phù hợp giữa bản thân với ngành nghề để có được lựa chọn đúng đắn cho tương lai của mình.
Dịch
