“Thái độ hơn trình độ” – câu nói quen tai mà ai cũng từng nghe. Ý là tinh thần trách nhiệm, sự chăm chỉ quan trọng hơn kỹ năng hay bằng cấp. Nhưng trong thời đại AI và công nghệ thay đổi chóng mặt, liệu thái độ có đủ? Hay trình độ mới là chìa khóa? Mình nghĩ, cả hai phải đi đôi, như hai cánh chim!
Thái độ là nền tảng. Một người chăm chỉ, cầu tiến, sẵn sàng học hỏi sẽ luôn tìm cách vượt khó. Chẳng hạn, một bạn mới vào nghề, chưa rành công nghệ AI, nhưng chịu khó tự học, hỏi han, sớm muộn cũng “lên tay”. Thái độ tốt còn giúp làm việc nhóm hiệu quả, giữ đạo đức nghề nghiệp – điều cực kỳ cần khi làm với AI, nơi sai lầm nhỏ có thể gây hậu quả lớn. Nghiên cứu của OECD (2021) cho thấy: 70% lao động cần học lại kỹ năng trong 10 năm tới, và thái độ quyết định họ có làm được hay không.
Nhưng trình độ không thể thiếu. AI đang thay đổi cách chúng ta làm việc. Muốn phát triển ứng dụng AI, bảo trì robot, hay phân tích dữ liệu, bạn cần kiến thức vững, từ lập trình đến tư duy logic. World Economic Forum (2023) dự đoán: 60% công việc sẽ đòi hỏi kỹ năng công nghệ vào 2030. Một kỹ sư thiếu kiến thức căn bản, dù nhiệt tình, cũng khó đáp ứng. Ngược lại, người giỏi kỹ năng nhưng lười biếng, không chịu cập nhật, sẽ sớm bị tụt hậu trong thời AI.
Vậy có nên rạch ròi? Không! Thái độ và trình độ bổ trợ nhau. Thái độ mở đường, giúp bạn học hỏi để nâng trình độ. Trình độ tốt lại củng cố thái độ, tạo động lực làm việc. Với lao động trẻ, thái độ có thể được ưu tiên để tạo cơ hội. Nhưng trong ngành công nghệ cao, trình độ là điều kiện tiên quyết, còn thái độ quyết định bạn đi xa thế nào.
Thời AI, cần gì? AI có thể thay việc lặp lại, nhưng nghề cần sáng tạo, kỹ năng thực tiễn như kỹ thuật viên AI, dịch vụ vẫn “sống khỏe” (McKinsey, 2023). Người lao động cần kỹ năng công nghệ, tư duy linh hoạt, và tinh thần học suốt đời. Thái độ trách nhiệm, hợp tác cũng giúp họ làm việc nhóm, đảm bảo an toàn dữ liệu.
Giải pháp cho các bạn trẻ? Đừng ép 100% học sinh học THPT hàn lâm! Nên mở trung học kỹ thuật (THKT), dạy nghề công nghệ cao như lập trình, sửa robot, kết hợp văn hóa, bằng tương đương THPT để học tiếp nếu muốn. Tăng tư vấn hướng nghiệp từ THCS, giúp các em chọn đường phù hợp. Giáo dục nghề cũng cần cập nhật theo AI, để các em vừa có kỹ năng, vừa giữ tinh thần cầu tiến.
Dịch
